🤍Անգելինա Մկրտումյան🤍

Մեկ անհայտով գծային հավասարում կոչվում է kx+b=0 հավասարումը, որտեղ k−ն և b−ն ցանկացած թվեր են:

k−ն կոչվում է անհայտի գործակից, իսկ b−ն՝ ազատ անդամ:

Եթե k-ն զրո չէ, ապա գծային հավասարումը լուծելու համար պետք է կատարել երկու քայլ:

Գծային հավասարման լուծումը գործակցից և ազատ անդամից կախված

1. Եթե k-ն հավասար չէ 0-ի, ապա հավասարումն ունի մեկ արմատ:

Օրինակ՝ եթե 2x−4=0, ապա x=2:

2. Եթե k=0, իսկ b-ն հավասար չէ 0-ի, ապա հավասարումը արմատ չունի:

Օրինակ՝ 0x=3: Չկա x-ի այնպիսի արժեք, որը 0-ով բազմապատկելիս ստացվի 3:

3. Եթե k=0 և b=0, ապա ցանկացած թիվ հանդիսանում է հավասարման արմատ:

Օրինակ՝ 0x=0: Զրոն ցանկացած թվով բազմապատկելիս ստացվում է 0:

Երկու հավասարում կոչվում է համարժեք, եթե առաջինի ցանկացած արմատ արմատ է նաև երկրորդի համար, և երկրորդի ցանկացած արմատ արմատ է նաև առաջինի համար:

1. Եթե հավասարման ձախ և աջ մասերը բազմապատկենք (կամ բաժանենք) զրոյից տարբեր միևնույն թվով, ապա կստանանք համարժեք հավասարում:

2. Եթե հավասարման որևէ անդամ հավասարման մի մասից տեղափոխենք մյուս մաս, փոխելով նրա նշանը, ապա կստանանք համարժեք հավասարում:

3. Եթե հավասարման ձախ կամ աջ մասում կատարենք նման անդամների միացում, ապա կստանանք համարժեք հավասարում:

Առաջադրանքներ․

1)5; 2; 3; -8; 7 թվերից որո՞նք են հանդիսանում 7x + 56 = -2x — 16 հավասարման արմատներ։

-8

2)Համարժե՞ք են, արդյոք, հավասարումները․

2x + 3 = 0 և 2x = -3

Այո

3x — 7 = 4x — 3 և 0 = (4x — 3) — (3x — 7)

Այո

7x — 5 = 7x + 5 և 0x + 1 = 0

Ոչ

3)Լուծե՛ք հավասարումը․

5 + 4 = 9

-5 + 5 = 5

12x = 0
x=0

-3x = 0
x=0

-x = 0
x=0

-1/2x = 0
x=0

4)Համարժե՞ք են, արդյոք, հավասարումները․

-3x — 7 = 0 և 3x + 7 = 0

Այո

-2x + 3 = 0 և 2x + 3 = 0

Ոչ

3x — 7 + 2x — 3 = x և 4x — 10 = 0

Այո

5)Լուծե՛ք հավասարումը․

x — 8 = 8
x=16

x + 2 = -4
x=-6

7x = 10
x=10/7

5x = 1
x=1/5

1/3x = 2
x=6

3x = 1/7
x=21

Վաղուց էին մտածում նրան բնակարանով ապահովելու մասին, այսպիսի բանաստեղծ, և մինչև հիմա ապրելու մշտական անկյուն չունենա՞ր, կյանքը միշտ այս ու այն հյուրանոցո՞ւմ անցկացներ: Եթե ամուրի լիներ, մենակ, էլի ոչինչ: Տուն-տեղ էր դրել, կնկա-երեխայի տեր դառել: Եվ էլի հյուրանոցո՞ւմ: Ամոթ ու խայտառակություն:

Վերջ, նա պիտի բնակարան ունենար, իր անվանը վայել, բոլոր հարմարություններով օժտված բնակարան, այն էլ քաղաքի կենտրոնում, ինչպես ինքն էր գրական կյանքի կենտրոնում:

Ու մարդիկ այդտեղով անցնելիս, մի պահ կանգ կառնեին, երախտալից հայացքները կհառեին տանը և հպարտությամբ կասեին.
– Այստեղ ապրում է Եղիշե Չարենցը:

Բայց ցանկությունը, ինչքան էլ բարի ու ազնիվ լիներ, բնակարան չէր դառնում:

Օրեր էին անցնում, ամիսներ, Չարենցը դարձյալ հյուրանոցում:

1932 թվականի վերջին, մի օր Չարենցը, թեպետ գետնի վրա, բայց իրականում յոթերորդ երկնքում, աշխատանքի եկավ` ձեռքին կաշվի գործարանի նոր դիրեկտորին հասցեագրված Աղասի Խանջյանի նամակը. այսպես ու այսպես, սիրելի ընկեր, եթե հնարավոր է, ձեր նորակառույց տան երրորդ հարկի անկյունային երեք սենյականոց ազատ բնակարանը տրամադրեք բանաստեղծ Եղիշե Չարենցին:
Խանջյանի խնդրանքը չմերժվեց: Ընդհակառակը, ուրախությամբ ընդունվեց, իրենց շենքում Չարենցի պես կենվոր կունենային: Ու բնակարանի դռները կրնկի վրա բացվեցին բանաստեղծի առաջ:

Չարենցը փոխադրվեց, սկսեց ապրել իր տանը, սեփական հարկի տակ:

Ապրելը ապրեց, միայն թե հավատալը չէր գալիս, որ վերջացավ քոչվորական կյանքը: Ամեն ինչ երազ էր թվում: Երազը՝ ի՞նչ: Քնած տեսնում էիր, արթնանալիս՝ հօդս էր ցնդում: Բնակարանը՝ գիշերն էլ կար, ցերեկն էլ, քնած ժամանակ էլ, արթուն ժամանակ էլ: Աշխատասենյակը՝ առանձին, ննջարանը՝ առանձին, սեղանատունը՝ առանձին: Հետն էլ հազար ու մի ուրիշ հարմարություններ: Ուզում ես իմանալ, թե ինչ է կատարվում Սունդուկյան փողոցում (այժմյան Պրոսպեկտ փողոցը), խնդրեմ, դուրս եկ փողոցին հարող պատշգամբ, և ամեն ինչ կփռվի հայացքիդ առաջ: Ուզո՞ւմ ես իմանալ, թե ինչ է կատարվում Սպանդարյան փողոցում, խնդրեմ. դուրս եկ փողոցին հարող պատշգամբ, և ամեն ինչ կփռվի հայացքիդ առաջ:

Արի ու հավատա, որ այդ ամենը քոնն է, այդտեղ ապրողն էլ դու ես: Հե՞շտ էր: Հեշտ չէր: Եվ նա երկար ժամանակ չէր հավատում: Ուզում էր հավատալ, բայց չէր կարողանում:

Առաջին օրերին երբեք մենակ տուն չէր գնում: Ընկերանալով Սպանդարյան փողոցի ծայրին գտնվող մթերային խանութի ճանապարհը բռնած այս–այն գրողին՝ իր տան մոտ կանգնեցնում էր նրան, ձեռքը դեպի երրորդ հարկի պատշգամբ երկարում և հարցնում.

– Լսի՛ր, չգիտե՞ս` ումն է էդ բալկոնը:

Գրողը ներողամտաբար նայում էր նրան, քթի տակ մեղմորեն ժպտում և, անպատասխան թողնելով հարցը, գնում–հեռանում: Ուրիշ էլ ի՞նչ աներ:

Իսկ Չարենցը իրենն էր շարունակում: Մի օր մեկին:

– Տե՛ս` որտեղ է բնակարան ստացել: Իսկ ես փտեցի հյուրանոցներում:

Մի ուրիշ օր՝ երկրորդին.

– Համա՜ բախտավոր մարդիկ կան աշխարհում:

Պատահեց, որ մի անգամ ես դարձա նրա ուղեկիցը: Հասնելով ծանոթ շենքին` հրաժեշտ պիտի տայի, կանգնեցրեց.

– Լսի՛ր, – ձեռքը դեպի բնակարանը պարզելով, դարձավ ինձ, – չգիտե՞ս` ումն է էդ տունը:

Ես էլ ուրիշների պես լուռ ժպտացի ու շարունակեցի ճանապարհս: Ի՞նչ ասեի, ինքը չգիտե՞ր, ինչ է: Մոտ կես ժամից, մթերքներով բեռնավորված, վերադառնում էի Կոնդից: Ականջիս ծանոթ ձայն հասավ.
– Գարեգի՛ն:

Մոտերքում ոչ ոք չերևաց:

– Ա՛յ տղա, վե՛րև նայիր:

Զարմացած վերև նայեցի. Սպանդարյան փողոցի վրայի իր պատշգամբում կանգնած էր Չարենցը:

– Փո՛ւչ արարած, – որսալով հայացքս, իր բարձունքից ձայնեց նա, – մեռա սրան – նրան հարցնելով` ումն է էս բալկոնը, ով է ստացել էս բնակարանը, որ սուկին սինն է ապրում էս տանը: Էսօր էլ քեզ հարցրի: Հոգիդ դո՞ւրս կգար որ ասեիր, թե, էդ բալկոնը քոնն է, ընկե՛ր Չարենց, թե էդ բնակարանը դու ես ստացել, ընկեր Չարենց, թե դու էս էդ տանն ապրող սուկին սինը, ընկեր Չարենց: Մինչև ե՞րբ անորոշության մեջ մնամ, մինչև ե՞րբ չիմանամ, որ տուն ու տեղ ունեմ: Հերիք չեղա՞վ ձեզ:

1)Եռանդամից առանձնացրեք լրիվ քառակուսի.

ա) 4x² + 4x + 5=(2x+1)²+4

բ) 16x² + 8x — 1 =(4x+1)²-2

գ) 4x² + 4x + 3 =(2x+1)²+2

դ) 2x² + 4x + 5 =2(x²+2x+2.5)=2((x+1)²-1+2.5=((x+1)²+1,5

ե) 3x²— 12x + 16 =3(x²-4x)+16=3((x-2)²+12

զ) 9x² + 6x + 7 =(3x+1)²+6

է) 25x² + 20x + 3 =(5x+2)²-1

ը) 9x² + 18x + 4 =(3x+3)²-5

թ) 5x² + 20x + 1 ==5(x²+4+1/5)=5(((x+2)

ժ) 6x² — 24x + 1 =

2)Բազմանդամին գումարե՛ք միանդամ, որ ստացվի լրիվ քառակուսի.

ա) a² — 2a +1=(a-1)²

բ) x² + 2xy+y² =(x+y)²

գ) b² + 4 =(b+4)²

դ)16 + 8d =(4+2²)²

ե) a² + 4a =(a+2a)²

զ) x² — 4xy =(x-2xy)²

է) 1 + 4c =(1+2c)²

ը) 6x + 9 =(3x+3)²

թ) x² + x =(x+x)²

1. Բաց թողած տեղերում լրացրու բ, պ, փ և ստուգիր ուղղագրական բառարանով:

1.ոսկեծուփ, աղբաման, աղբյուր, ամբարիշտ, վերամբարձ, ամենասուրբ, ամպհովանի, ամրակոփ, անխափ, անխափան, ափշել, ապստամբել, արփենալ, ափսե, ափսոսալ, բամբ, բամբասել, բամփել, բորփ:

2. Գաբրիել, գամփռ, գինարբուք, գիպս, գոմաղբ, գռփել, գրաբար, դարբին, Աբխազիա, աղբանոց, Արփինե, դարպաս, դափնեպսակ, եղբայր, երբ, երբեմն, երբևիցե, երեսսրբիչ, երկնահուպ, երբներանգ, զամբիկ

3. ըմբշամարտիկ, ընդհուպ, թափառաշրջիկ, թափք, թմբլիկ, թմբկաթաղանթ, թփրտալ, թրմփալ, թփթփացնել, թփուտ, ժայռակոփ, իբրև, լեփ-լեցուն, լիրբ, խաբեբա, խաբկանք, խարխափել, խծբծանք, նրբանցք

4. նրբիրան, ողբերգություն, սրբապատկեր, աղբարկղ, դաբնեվարդ, երբեմնի, երբևէ, խոպան, երբներանգ, թափթփել, խաբել, խոպ, ծոպավոր, Ծոփք, ծպտուն, կառաբնարան, կոպ

2. Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 բարդ ածական, հիմնավորել: Բառերը բաժանել բաղադրիչների
ա. կավաշեն, խորապես, լիտրանոց,բրոնզաձույլ,սևաթույր, հանդարտ, մեծաշնորհ, թափուր, քաջարի, ճերմակ
բ. ուղղակի, ճերմակահեր, հեռահար, հավասար, ոսկեդեղին,նշաձև,կիսաբաց, դժբախտ, երիտասարդական
գ. մոխրագույն, շեղակի, արագընթաց, ծիծաղաշարժ, առհավետ, սրաքիթ, գանգրահեր, հավերժ, պատրաստ:

3. Բառաշարքում ընդգծել գերադրական աստիճանով ածականները:
Բազմագույն,խոբրագույն, ամենախոշոր, թանաբքագույն, ամենահզոր, փոքրագույն, միագույն, ամենալավ, մշուշագույն,  կարևորագույն, հզորագույն, անգույն, արևագույն, բարձրագույն, ամենանուրբ, հողագույն,դժվարագույն:

4. Փակագծում տրված գոյականներն ու բայերը համաձայնեցրո՛ւ ընդգծված դերանունների հետ:

5. Փորձի՛ր պատասխանել:

6. . Հարցերին պատասխանի՛ր:

-Չարենցը… Չարենցը… «Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բառն եմ սիրում…»: Անոր չհանդիպած գիտեի արդեն իր այս քերթվածը: Սկսած էի արտասանել Ամերիկայի մեջ: Ամեն մեկ բառ բացատրել տված էի ու գրեթե գոց սորված: Զայն մինչև այսօր կնկատիմ մեր երկրին, մեր հողին, մեր պատմության նվիրված ամենեն գեղեցիկ երգը, գովաբանական աղոթքը: «Հայր մեր»-ին նմանվող աղոթք մը: 

Երբ 1935-ին առաջին անգամ և, ավաղ, վերջին անգամ գտնվեցանք դեմ դիմաց, շատ գեշ եղա: Ամենեն տգեղ մարդերեն մեկն էր, զոր տեսած եմ կյանքիս մեջ: Բայց քանի սկսանք խոսիլ, ավելի ճիշտ, ինք սկսավ խոսիլ հայ բանաստեղծության, հայ ժողովրդի մասին, կերպարանափոխվեցավ: Այնքան, որ մեկ ժամ չէր անցած մեր զիրար տեսնելեն ի վեր, ան ուրիշ մեկը դարձած էր արդեն: Ալ տգեղ չէր, նույնիսկ կրնամ ըսել, թե ամենեն գեղեցիկ մարդ մըն էր: Ուրիշ ոչ ոքի հետ պատահած չէր ինձի այս հրաշքը, ոչ մեկ մարդու, ոչ մեկ կնոջ հետ: Հակառակը, սակայն, մեկե ավելի անգամներ: Գեղեցկուհիների հանդիպած եմ հաճախ, որոնք մեկ ժամ հետո ամենեն տգեղ արարածները դարձած են: Չարենցի փայլակնային մտածումներուն մեջ ֆիզիկականը բոլորովին երկրորդական կդառնար, անհետանալու համար վերջնականապես քանի մը ժամ հետո:
Մոռնանք, որ մեռած է… Չարենցը ողջ է դեռ և կենսունակ իր լավագույն բանաստեղծություններուն մեջ և շատ հավանաբար այդպես ալ պիտի մնա: Իզուր խենթ և խելառ էր, բայց շատ մը աշխարհիկ բանաստեղծներ այդպես եղած են և են:

• Ընդհանուր հորմոնները պատասխանատու են միջատի ընդհանուր և կանոնակարգված զարգացման համար:
• Սեռական հորմոնները ապահովում են միջատի սեռական հատկանիշների, սեռական օրգանների, սեռական բջիջների զարգացումը, սեռական վարքի դրսևորումը:
• Միջատների սեռական հորմոնները երկուսնն են՝ արական և իգական:

• Սաղմնային զարգացում
• Հետսաղմնային զարգացում

Ձու – թրթուր – հարսնյակ – հասուն միջատ փուլերով զարգացումը կոչվում է լրիվ կերպարանափոխությամբ զարգացում:

Լրիվ կերպարանափոխությամբ են զարգանում՝ բզեզները, թիթեռները, մոծակները, մեղուները, մրջյունները:

Լրիվ կերպարանափոխությամբ զարգացման ընթացքում միջատների նմանությունը օղակավոր որդերին՝ հուշում է նրանց ազգակցական կապի մասին: Լրիվ կերպարանափոխությամբ միջատները արագ տարածվել են, քանի որ ունեն միջավայրին հարմարվելու և այն իրենց զարգացմանը ծառայեցնելու ավելի մեծ հնարավորություններ:

Բառարան

Հայրենիք | միջնադարյան Հայաստանում սեփականության իրավունքի (ժառանգական) հիմնական տեսակը:

Պարգևականք | ծառայության դիմաց արքայի և խոշոր նախարարների շնորհած հողի պայմանական սեփականությունը:

Գանձագին| առք ու վաճառքի ենթակա մասնավոր սեփականությունը:

Արշակունյաց Հայաստանի unցիալ-տնտեսական և մշակութային կյանքը դեռևս որոշակիորեն հելլենիստական էր: Սկսվել էր ուշ հելլենիզմի (կամ հետհելլենիզմի) փուլը, որը նշանավորվեց դրա անկմամբ: Երկրում արմատավորվեցին ավատատիրական հարաբերություններ, քաղաքները կորցրին իրենց ազդեցությունը հասարակական կյանքի վրա, թուլացան տարբեր շրջանների տնտեսական ու մշակութային կապերը: Թուլացավ նաև հայկական պետությունը՝ չկարողանալով դիմակայել Հռոմի և Պարսկաստանի քաղաքական ճնշմանը: Հելլենիստական ավանդույթները կորցրին իրենց ազդեցությունը, և Հայաստանում դրվեց նոր՝ քրիստոնեական մշակույթի հիմքը:

Հողատիրության ձևերը և ավատատիրական աստիճանակարգը

Ավատատիրական համակարգի զարգացումն ու ամրապնդումն Արշակունյաց Հայաստանում ուղեկցվում էր արքայի իշխանության աստիճանական թուլացմամբ: Հայ Արշակունիները հետզհետե կորցնում էին իրենց ենթակաների նկատմամբ ունեցած անսահմանափակ իշխանությունը: Նրանց իշխանությունն ավելի ու ավելի էր սահմանափակվում արքայատոհմին պատկանող տարածքով։ Թագավորական (պետական) հողերը մասնատվում էին, ծառայող ազնվականության հողատարածքները՝ աճում։ ժառանգաբար նախարարներին պատկանող հողերը, որ կոչվում էին հայրենիք, աստիճանաբար մեծանում էին ի հաշիվ պարգևականք հողերի։ Դրանք պետական պաշտոնյաներին կամ զինվորականներին արքայի կողմից շնորհված հողերն էին: Ծառայության դիմաց ստացված այդ հողերը վերադարձվում էին ծառայությունը դադարեցնելու դեպքում, սակայն ժամանակի ընթացքում դրանք ևս վերածվում են հայրենիքի։ Կային նաև գանձագին հողեր, որոնք ենթակա էին առք ու վաճառքի։ Սրանք, ըստ էության, չէին տարբերվում հայրենիքից: Քրիստոնեության ընդունումից հետո առաջացավ հողատիրության նոր՝ վանքապատկան ձևը:

Այդուամենայնիվ, երկրի գերագույն տերը Հայոց արքան էր, որին անվանում էին «մեծ արքա Հայոց Մեծաց»։ Նրա իրավունքների թվում էին պատերազմ հայտարարելը և վարելը, խաղաղություն կնքելը, հարկեր կամ պաշտոններ սահմանելը, բայց այդ ամենը ենթակա էր ավագանու խորհրդի քննարկմանը: Քննարկումներին մասնակցում էր նաև Աշխարհաժողովը, որը, սակայն, Արշակունիների կառավարման տարիներին ավելի ու ավելի հազվադեպ էր հրավիրվում։ Հետագայում Աշխարհաժողովի գործառույթներ են ստանձնում Հայոց կաթողիկոսի կողմից հրավիրվող եկեղեցական ժողովները:

Պետական կառավարման համակարգը (գործակալությունները)

Հայոց արքան երկիրը կառավարել է գործակալությունների միջոցով։ Գործակալներն իրականացնում էին վարչական, տնտեսական, զինվորական, դիվանագիտական, դատական և այլ գործառույթներ: Արքունական այդ պաշտոնը ստացողը գլխին հատուկ ժապավեն էր կրում, որը կոչվում էր «պատիվ» (այստեղից էլ՝ «պատվական» բառը): ժամանակի ընթացքում գործակալությունները ևս դառնում են ժառանգական: Դիցուք՝ սպարապետությունը պատկանում էր Մամիկոնյանների տոհմին, թագադիր ասպետությունը՝ Բագրատունիների, և այլն։

Թագավորի և նախարարների հարաբերությունները կարգավորվում էին «Գահնամակ» և «Զորանամակ» փաստաթղթերով։ Գահնամակը Հայաստանի բոլոր ավատատերերի ցուցակն էր՝ ըստ քաղաքական կշռի և ազդեցության: Դրանով էլ ամրագրվում էր արքունիքում նրանց գրաված դիրքը։ Նախարարներն իրավունք ունեին նստել թագավորական համաժողովներում և խնջույքներում՝ Գահնամակի սահմանած հերթականությամբ: Զորանամակով սահմանվում էին ավատատերերի զինվորական ծառայության ժամկետներն ու զորաքանակը։ Արշակունիների օրոք հայկական բանակի թվակազմը հասավ 120 հազարի: Բանակի կեսից ավելին կազմում էին արքունական զորքերը, մնացածը ներկայացնում էին նախարարական զորքերը:

Կրոնը

Արշակունիների կառավարման սկզբում Հայաստանում կրոնական մեծ տեղաշարժեր չեն լինում: Սակայն իրավիճակը փոխվում է Հայոց Խոսրով II արքայի սպանությունից հետո: Սասանյան տիրապետության ժամանակաշրջանում (շուրջ 30 տարի), երբ գահ է բարձրանում Շապուհ I-ի որդին՝ Որմիզդ-Արտաշիրը, Հայաստանում խիստ պայքար է սկսվում Արևմուտքի ազդեցության և հելլենիստական մշակույթի դեմ: Սասանյան նոր արքան փորձում է Հայաստանում տարածել իրանական մշակույթն ու զրադաշտական կրոնը: Այդպես փորձ էր արվում Հայաստանում նոր՝ Սասանյան հարստություն հաստատել, և դրան պետք է նպաստեր զրադաշտականությունը: Ստեղծված պայմաններում քրիստոնեական կրոնի քարոզիչների գործունեությունն ավելի պարարտ հող է գտնում Մեծ Հայքում։ Հայաստանը հակասասանյան իր քաղաքականությամբ ամենահարմար միջավայրն էր նման քարոզչության համար:

Քաղաքներն ու տնտեսությունը

Արշակունյաց Հայաստանում շարունակում էին զարգանալ հին քաղաքները, ինչպես նաև կառուցվում էին նորերը՝ Մծուրք, Վաղարշապատ, Դվին, Արշակավան։ Պարբերաբար ընդհատվող միջազգային քարավանային առևտուրը վերստին սկսում է աշխուժանալ 298 թ. Մծբինի հաշտության դաշնագրի կնքումից հետո։ Այս շրջանում Արտաշատը դառնում է մեկն այն չեզոք վայրերից, ուր Հռոմեական կայսրության և Սասանյան պետության վաճառականների միջև ապրանքափոխանակություն էր կատարվում։ Սակայն IV դարի կեսերից՝ հայ- պարսկական պատերազմների ընթացքում, քաղաքները հիմնականում ավերվում են։ Արդյունքում քաղաքային կյանքը Հայաստանում միառժամանակ մարում է, իսկ քաղաքները վերածվում են խոշոր գյուղերի կամ ավանների։ Միակ բացառությունը նորաստեղծ մայրաքաղաք Դվինն էր: Քաղաքային կյանքի անկմանը զուգընթաց անկում է ապրում և հելլենիստական մշակույթը, որը մեծապես կապված էր քաղաքների և քաղաքային կյանքի հետ:

Գիրը և գրականությունը

Արշակունյաց Հայաստանում գրա գրության լեզուները շարունակում էին մնալ արամեերենն ու հունարենը, ինչպես նաև մեհենական նշանագրերը: Սակայն քրիստոնեության ընդունումից հետո հայկական մեհենագրությունն արգելվում է: Տրդատ III-ի հրամանով պետական գրագրության և քարոզչության լեզուներ են դառնում հունարենն ու ասորերենը։

Ուշ հելլենիստական Հայաստանում ևս շարունակվում էր գիտության, գրականության և մշակույթի մյուս ճյուղերի զարգացումը: Հայ Արշակունի թագավորները ևս Հայաստան էին հրավիրում ու հովանավորում հելլենիստական մշակույթի մի շարք ներկայացուցիչների: Հայտնի է II դարում Հայաստան եկած և երկար ժամանակ Արտաշատում ապրած հայտնի ճարտասան, գրող և մանկավարժ Յամբլիքոս Բաբելոնացին: Նա ոչ միայն զբաղվել է հայ արքայազնների դաստիարակությամբ, այլև գրել է 39 գրքից բաղկացած «Բաբելոնիկա» պատմավիպական երկը, որից միայն առանձին հատվածներ են մեզ հասել։ Հայկական արքունի դիվանում պահվող ժողովրդական ավանդությունների, առասպելների ու երգերի ժողովածուների հիման վրա Հայաստանի նախնական պատմությունն է գրել ասորի փիլիսոփա և պատմագիր Մար Աբաս Կատինան (III-IV դդ.)։ Հայ պատմիչներից Մովսես Խորենացին և Սեբեոսը իրենց աշխատությունների մեջ մեծապես օգտվել են նրա աշխատությունից

Արվեստը և ճարտարապետությունը

Արշակունիների արքայատոհմի օրոք ևս հայկական մշակույթը զարգանում է հարևան երկրների մշակույթների հետ փոխազդելով։ Մի կողմից՝ թուլանում են հելլենիստական ավանդույթները, մյուս կողմից՝ Արևելք է թափանցում հռոմեական ազդեցությունը։ Զգալի չափով առաջադիմում են ճարտարապետությունը, զինագործությունը, ոսկերչությունը, մանածագործությունը: Նոր առաջացած և բարձր աստիճանի հասած արհեստագործության ճյուղերից էր ապակեգործությունը։ Այդ ամենի մասին իմանում ենք հատկապես հնագիտական գտածոներից։

Հուշերից.

Մի անգամ Չարենցը համալսարանում ուսանողներին պատմում էր իր տպավորությունները Եվրոպա կատարած ճանապարհորդություններից: Ուսանողները բազմաթիվ ու բազմատեսակ հարցեր էին տալիս պոետին, և նա պատասխանում էր ոգևորված ու մանրամասն: Դահլիճի վերջում նստած էր մի նիհար, հիվանդ տղա: Գունատ էր տղան, արտահայտիչ, մեծ-մեծ աչքեր ուներ, հուզված դեմք ու բարձրահասակ էր: Տղան կանգնեց ու դիմեց Չարենցին.
– Ասացե՛ք, խնդրե՛մ, պոե՛տ, ո՞ր փողոցն էր ամենալավը Ձեր տեսած փողոցներից ու ո՞ր քաղաքում էր այն:
Չարենցն ուշի-ուշով նայեց պատանու աչքերին, մի պահ լռեց ու կարծես ծածուկ, կարծես շշուկով ասաց.
– Ամենալավ փողոցը Երևանի Նայիբի քուչան է…
Դահլիճը լցվեց շշուկով. բանաստեղծն անհավատալի բան ասաց: Նայիբի քուչան մի նեղ փողոց էր՝ ծուռումուռ, անլույս, անգույն, ամայի ու անմարդաբնակ:
– Որովհետև այնտեղ է ապրում իմ սիրելի կինը,- շարունակեց Չարենցը:
Դահլիճը թնդաց ծափերից…